Sny i śnienie w psychoterapii – co nam mówi podświadomość?

Opublikowane przez Wojciech Wychowaniec w dniu 10 kwietnia 202110 kwietnia 2021

Michalina Marczewska

O snach możemy przeczytać w wierszach, opowiadaniach, książkach, utworach religijnych. Odgrywają one także znaczącą rolę w licznych wierzeniach oraz kulturach. Mają charakter oniryczny, więc w swojej strukturze są podobne do baśni lub mitów, przez co wiele osób odbiera je jako nieistotne lub dziwne wytwory umysłu. W rzeczywistości jest jednak inaczej. Śnienie jest bardzo ważnym aspektem fizjologicznym i psychologicznym w życiu każdego człowieka. Sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dzięki niemu następuje regeneracja oraz utrzymanie ogólnego dobrostanu. Marzenia senne z neurobiologicznego punktu widzenia są odpowiedzią na sygnały zewnętrzne. Jednak opierają się one często na wspomnieniach, więc istotną rolę odgrywa również charakter oraz doświadczenia śniącego.

Sny w psychoterapii – początki analiz

Twórca psychoanalizy – Zygmunt Freud uważał, że marzenia senne pełnią funkcję ochronną poprzez ukrywanie destrukcyjnych myśli pod postacią symboli. Również przypisywał im źródło spełniania pragnień. Ta teoria jest aktualna do dziś. Sny w sposób symboliczny, często dziwaczny przedstawiają zwyczajne wydarzenia życia codziennego. Dzięki odkryciu ich znaczenia możliwe jest poznanie treści ukrytych w podświadomości. Ma to istotne zastosowanie przy kształtowaniu się osobowości, a także w procesie terapeutycznym.

Podczas omawianiu snu na terapii, psychoterapeuta nie może jasno stwierdzić co on oznacza. Jednak jest w stanie pomóc pacjentowi w zrozumieniu znaczenia marzenia sennego podczas obszernej interpretacji. Sny w psychoterapii zazwyczaj są zapamiętywane niewyraźnie, przez co ciężko jest odnieść je do realnego życia. Każdy z elementów snu powinien zostać oznaczony konkretnym skojarzeniem. Bardzo ważne jest przypomnienie sobie jak największej ilości informacji. W celu ułatwienia analizowania marzenia sennego, warto nadać mu jakiś tytuł. Następnie trzeba odpowiedzieć sobie na kilka pytań: “Jaki panował klimat w tym śnie”, “Kto był w tym śnie? Czy znam te osoby? Czy to był aktor lub postać fikcyjna?”, “Czy pojawiły się jakieś nierealne zdarzenia?”, “W jakim miejscu działa się akcja snu? Było to więcej niż jedno miejsce? Czy wiem co to za miejsca?”, “Jak uczucia towarzyszyły mi podczas tego snu”, “To był jeden z tych przyjemnych snów czy koszmar?”,  “Czy pamiętam coś szczególnego z tego snu? Może jakieś kombinacje cyfr, słowa?”, “Jakie towarzyszyły mi odczucia zmysłowe podczas snu? Czy pamiętam zapachy, smaki, jakiś dotyk?”. Do każdego z zapamiętanych fragmentów należy dopisać jakieś skojarzenie. Znaczenia różnych symboli są od dawna wykorzystywane w literaturze, księgach religijnych, legendach lub baśniach. Proces tworzenia skojarzeń opiera się właśnie na tych powszechnie znanych atrybutach. I tym co znaczy omawiany sen, ostatecznie decyduje pacjent. Następnie jednak z pomocą psychoterapeuty odnosi się tę interpretację do aktualnej sytuacji życiowej, przebywanych kryzysów lub doświadczanych problemów. Dzięki temu możliwe jest szersze zrozumienie doświadczanych trudności, poprzez wgląd w podświadomość. Podstawą analizy marzeń sennych są skojarzenia. Lecz oprócz tego należy się skupić także na stosunku pacjenta do tego snu. Odczuwane emocje związane z omawianym wspomnieniem sennym są równie ważne. W końcu w ten sposób podświadomość daje sygnały dotyczące obecnych przeżyć, odczuwanych stanów oraz nierozwiązanych problemów. Dzięki omawianiu snów można dotrzeć do ukrytych, często nieakceptowanych aspektów życia. W wyniku odkrycia tych unikanych treści, psychoterapeuta będzie wiedział w jakim kierunku należy prowadzić dalszą terapię, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę. Sny mogą okazać się pewnego rodzaju drogowskazem do skutecznego rozwiązania doświadczanych problemów. Jeśli znacznie zostanie odczytane we właściwy sposób to stanie się dużym krokiem w kierunku zmianie na lepsze. 

Rola terapeuty

Rolą psychoterapeuty jest pomoc w zaakceptowaniu znaczenia marzenia sennego oraz właściwego wprowadzenia go do procesu terapeutycznego. W tym celu często stosuje się aktywną wyobraźnię. Dzięki temu sny w psychoterapii analizuje się jak rzeczywistość, a pacjent musi wczuć się w jego głównego bohatera. Idealnym porównaniem jest aktor na deskach teatru, który kształtuje nową wersję, wcześniej znanych już scenariuszy. W tym przypadku to pacjent musi wczuć się w postać z własnego snu. Podczas odtwarzania przebiegu snu, dozwolone jest dodawanie nowych elementów. Pozwala to na lepsze wczucie się w tę rolę. Śniący w trakcie kształtowania marzeń na jawie, jest bohaterem pierwszoosobowym. To pozwala na dokładne opisanie towarzyszących temu uczuć.

Marzenia senne są odzwierciedleniem pewnej wiedzy o samym sobie. Nie zawsze jednak w tym konkretnym momencie naszego życia jesteśmy gotowi na to, żeby przyjąć tę wiedzę. Pozostaje ona wtedy ukryta w naszej podświadomości. Można to porównać do tajemnicy, która kiedyś stanie się dla nas oczywistością. Znaczenie snu może okazać się dla nas dostępne dopiero po czasie, gdy uporamy się z dotychczasowymi problemami i poszerzymy wiedzę o sobie w trakcie procesu terapeutycznego.

Projekt The Presja działa na rzecz zwiększania świadomości ludzi w zakresie zdrowia psychicznego, szczególnie w zakresie depresji. Finansujemy także psychoterapię dla osób potrzebujących. Jeśli bliska jest Ci nasza misja zostań Patronem projektu THE PRESJA. Każde 10 złotych ma znaczenie.

1. Bibliografia

Dudek, Z. W. (2013). Jungowska psychologia marzeń sennych. Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury.

Freud, S. (1982). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.